Onlangs verscheen in De Standaard een artikel getiteld: “De cel is de hel, zeker in Sint-Gillis: De gevangenis maakt mensen ziek”. Naar aanleiding van dit artikel lichten onze strafrechtspecialisten het wettelijk kader omtrent de rechten van gedetineerden in de gevangenissen toe.

Wet gevangeniswezen 2005

Sinds de wet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden heeft de Belgische wetgever stappen gezet om de rechten op een gestructureerde manier te regelen en wettelijk te verankeren. In de volksmond wordt deze ‘de Wet Interne Rechtspositie’ genoemd. Vooraleer deze wet ingevoerd werd, was er sprake van een systeem van gunsten in plaats van werkelijke afdwingbare rechten. Nochtans stoppen de mensenrechten niet binnen de gevangenismuren. De rechten van de gedetineerden dienen ook in de gevangenis gerespecteerd te worden.

De Wet Interne Rechtspositie is er gekomen op basis van internationale standaarden. Als voorbeeld kan er verwezen worden naar Europese gevangenisregels en de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

De basisbeginselen van deze wet bestaan uit humane detentie, beperken detentieschade, verzekeren orde & veiligheid en rechtspositie. Voor de veroordeelden staat een resocialisatie en herstel aan het slachtoffer voorop.

Elke gedetineerde die de gevangenis binnenkomt dient uitgebreid te worden ingelicht over zijn rechten en plichten. Verder krijgt de gedetineerde info over medische, psychologische, juridische en sociale hulpverlening. Binnen de 24 uur na aankomst volgt een gesprek met de gevangenisdirecteur. Deze bezorgt de brochure met de algemene informatie inzake de gevangenis. Daarnaast wordt de gevangene binnen dezelfde termijn van 24 uur onderzocht door een dokter en moet er een gesprek te plaatsvinden met een lid van de psychosociale dienst.

Levensomstandigeheden gevangenis

Over de levensomstandigheden in de gevangenis is in België al veel inkt gevloeid. Begin 2019 heeft de Belgische wetgever via een Koninklijk Besluit de basisvoorwaarden bepaald. Hiervoor is een overgangsperiode van 20 jaar ingesteld. Tegen 2039 moet élke cel aan bepaalde voorwaarden voldoen. De minimale afmeting van een cel moet tegen dan 10 vierkante meter zijn. Vervolgens werden normen vastgelegd omtrent verlichting, verluchting, sanitaire voorzieningen, onderhoud cellen en ruimten voor gemeenschappelijke activiteiten.

De Wet Interne Rechtspositie heeft een aantal zeer praktische zaken wettelijk vastgelegd. Dit omvat onder andere dat iedere gedetineerde zijn eigen kledij en schoeisel mag dragen. Daarnaast moet er voldoende voedsel, dat voldoet aan de normen van de moderne hygiëne, voorzien worden voor de gedetineerde. Zo nodig dient het aangepast te zijn aan de vereisten van zijn gezondheidstoestand. Een gevangene moet minstens twee uur per week kunnen sporten, alsook iedere dag een wandeling kunnen maken of een andere recreatieve activiteit van minstens één uur in de buitenlucht.

Gespecialiseerde rechten van de gevangene in de gevangenis

Met de Wet Interne Rechtspositie heeft België belangrijke stappen gezet voor een menselijkere detentie. Nu nog helemaal omzetten in de praktijk is de volgende stap.

Vragen over de rechten van een gevangene? Blijf er niet mee zitten en contacteer ons.