14 feb De terbeschikkingstelling onder voorwaarden

In sommige specifieke rechtszaken mag de rechtbank een terbeschikkingstelling opleggen aan de beklaagden, in andere situaties is de rechtbank verplicht een terbeschikkingstelling op te leggen.

Duidelijke regels met betrekking tot het koppelen van voorwaarden aan een dergelijke straf zijn weliswaar niet beschikbaar hoewel die koppeling in sommige gevallen zeker nuttig zou kunnen zijn.

De terbeschikkingstelling als bijkomende straf 

De terbeschikkingstelling is een beschermingsmaatregel die opgelegd wordt naast de hoofdstraf (bijv. een gevangenisstraf) en die ondergaan moet worden na afloop van die hoofdstraf.

Het Strafwetboek stelt sinds 2007 expliciet dat de terbeschikkingstelling niet louter een beschermingsmaatregel maar een bijkomende straf is.

De juridische discussie die omtrent de kwalificatie van de terbeschikkingstelling woedde, kwam hiermee duidelijk tot een einde.

Het is sindsdien niet langer mogelijk om de terbeschikkingstelling te bestempelen als een andersoortige maatregel die ontsnapt aan de regels die een rechter moet respecteren wanneer hij een eigenlijke straf oplegt.

Bijvoorbeeld, de rechter kan tegenwoordig niet zonder meer een terbeschikkingstelling opleggen wanneer een persoon reeds eerder gestraft werd voor dezelfde feiten.

In een dergelijke situatie moet de rechter namelijk rekening houden met het ne bis in idem beginsel; “geen twee keer straffen voor hetzelfde”.

De terbeschikkingstelling onder voorwaarden?  

Desalniettemin geeft het Strafwetboek ook aan dat de terbeschikkingstelling uitgesproken wordt “met het oog op de bescherming van de maatschappij tegen personen die bepaalde ernstige strafbare feiten plegen die de integriteit van personen aantasten” en dus niet enkel om te straffen.

Aangezien een terbeschikkingstelling dus ook de bescherming van de maatschappij beoogt en niet alle mogelijke voorwaarden noodzakelijkerwijs de bescherming van de maatschappij kunnen garanderen, kan de vraag gesteld worden of het uitvoeren van een terbeschikkingstelling afhankelijk mag gemaakt worden van het naleven van voorwaarden.

Juridisch gezien betreft de terbeschikkingstelling een straf die op zich evenzeer een vrijheidsberoving inhoudt, net zoals een gevangenisstraf, en aangezien een gevangenisstraf opgelegd kan worden onder voorwaarden moet dat ook een mogelijkheid zijn wanneer een terbeschikkingstelling opgelegd wordt.

In het tegenovergestelde geval zou er namelijk sprake kunnen zijn van een zekere vorm van discriminatie tussen verschillende veroordeelden wiens vrijheid wordt beroofd, hetgeen in strijd is met de Belgische Grondwet.

Daartegenover staat dat het opleggen van een terbeschikkingstelling veronderstelt dat de maatschappij toch op één of andere manier beschermd moet worden tegen de terbeschikkinggestelde en de loutere verplichting tot het naleven van verschillende voorwaarden kan die bescherming inderdaad niet garanderen.

Maar dat houdt niet noodzakelijk in dat een verplichting tot het naleven van specifieke voorwaarden geheel niet voldoende zou kunnen zijn.

Wanneer een rechtbank bijvoorbeeld geconfronteerd wordt met een drugsverslaafde die consistent ernstige misdaden pleegt wanneer hij onder invloed is, zou een voorwaarde gekoppeld moeten kunnen worden aan de hoofdgevangenisstraf én de terbeschikkingstelling op grond waarvan de dader een programma dient te volgen in een gesloten revalidatiecentrum met als gevolg dat de maatschappij alsnog beschermd wordt.

Op die manier wordt de drugsverslaafde dader immers niet gewoon uit de maatschappij verwijderd, totdat zijn gevangenisstraf en terbeschikkingstelling afgelopen zijn, maar wordt hij gedurende lange termijn behandeld zodat hij ook na het einde van de terbeschikkingstelling geen gevaar meer vormt voor de maatschappij.

Voordeel van een terbeschikkingstelling onder voorwaarden 

Een dergelijke straf, onder strikte voorwaarden, kan bijdragen tot de re-integratie van de veroordeelde, hetgeen op zijn beurt bijdraagt tot de bescherming van de maatschappij tijdens de duur van de terbeschikkingstelling én op de langere termijn.

Conclusie 

Ondanks de ogenschijnlijke paradox tussen het doel – de bescherming van de maatschappij – en het opleggen van voorwaarden, hetgeen in het algemeen de bescherming van de maatschappij niet noodzakelijk garandeert, zouden er wel degelijk opties moeten bestaan voor de rechtbank om de terbeschikkingstelling op te leggen onder bepaalde, strikte voorwaarden zonder het beoogde doel te ondermijnen en met verschillende voordelen op langere termijn.

Wilt U hierover meer informatie, of heeft u strafrechtelijke verdediging nodig? Neem dan gerust contact met ons op info@bannister.be of 03/369.28.00.