Op 20 oktober 2021 verscheen een artikel in De Standaard over de bekentenissen die in de Verenigde Staten afgelegd werden door twee voormalige directe medewerkers van gewezen Bpost-CEO Jean-Paul Van Avermaet. Zij gaven toe verboden marktafspraken gemaakt te hebben in de beveiligingssector, om in ruil niet voor een Amerikaanse rechtbank te hoeven verschijnen.

Tegelijkertijd loopt er ook een Belgisch onderzoek en het is niet het Openbaar Ministerie maar de Belgische Mededingingsautoriteit (of BMA) die het onderzoek voert.

Maar wat is nu die Belgische Mededingingsautoriteit? Welke beslissingen kan die BMA nemen? Kan een bekentenis in het kader van een onderzoek door de waakhond van het Belgisch mededingingsrecht ook tot vermindering van de straf of zelfs immuniteit leiden? En eens zo’n immuniteit bekomen is, heeft het Openbaar Ministerie zich eraan te houden? Dat zijn de vragen die in deze bijdrage behandeld zullen worden.

De Belgische Mededingingsautoriteit en haar beslissingen

De Belgische Mededingingsautoriteit is, volgens haar eigen website, een onafhankelijke administratieve instantie die bijdraagt tot het definiëren en toepassen van een mededingingsbeleid in België. Concreet vervolgt de BMA mededingingsbeperkende praktijken, zoals kartels en misbruiken van machtspositie, en ziet ze toe op de voornaamste fusies en overnames. Sinds 22 augustus 2020 beteugelt de autoriteit ook misbruiken van economische afhankelijkheid. De BMA werkt samen met de mededingingsautoriteiten van de Lidstaten van de Europese Unie en de Europese Commissie binnen het Europees Mededingingsnetwerk.

In het kader van haar taken kan de autoriteit een hele resem aan beslissingen nemen. Zo kan de BMA voorlopige maatregelen nemen in dringende gevallen, kan ze dwangsommen en geldboetes (tot 10% van de wereldwijde omzet van de gestrafte onderneming) opleggen, kan ze beslissen om te schikken met het bedrijf dat het mededingingsrecht schendt en kan ze een verbintenis aanvaarden in het kader van het onderzoek.

Immuniteit en het Openbaar Ministerie

Eén voorbeeld van zo’n verbintenis die door de BMA aanvaard kan worden, heeft betrekking op het aanbieden (een zekere vorm van) immuniteit in ruil voor informatie.

De reden waarom de BMA in bepaalde gevallen zo’n beslissing tot het toekennen van immuniteit neemt, vertrekt vooral vanuit de context waarin ze moet werken. Afspraken in het kader van kartels zijn namelijk vaak geheim en bewijzen zijn dan ook moeilijk te vinden.

Immuniteit aanbieden aan betrokken ondernemingen, is in dit opzicht dé uitgelezen manier om die betrokken ondernemingen (die anders een stevige geldboete dreigen op te lopen) aan te moedigen om kartels aan te geven, hetgeen op zijn beurt de kartels destabiliseert.

Maar de immuniteit die de BMA kan aanbieden heeft natuurlijk enkel betrekking op de sancties door door diezelfde autoriteit opgelegd kunnen worden.

Strafrechtelijk onderzoek onderneming BMA immuniteit

Het Openbaar Ministerie zou dus – theoretisch gezien – nog steeds een strafrechtelijk onderzoek kunnen opstarten ten aanzien van een persoon of onderneming die BMA-gewijs immuniteit geniet, voor zover de handelingen van die persoon of onderneming strafrechtelijk beteugeld zijn (hetgeen bijvoorbeeld niet het geval is bij kartels maar wel bij aanbestedingsfraude).

Mogelijks zou hierop geantwoord kunnen worden dat het principe dat iemand geen tweemaal gestraft mag worden voor hetzelfde feit, verhindert dat het Openbaar Ministerie overgaat tot vervolging, aangezien een immuniteitsovereenkomst met het Openbaar Ministerie ook gekwalificeerd wordt als een “straf” in het kader van dit principe.

Maar, het is natuurlijk niet het Openbaar Ministerie waarmee de overeenkomst gesloten wordt…

Desalniettemin, in de praktijk zou het niet meer dan logisch zijn dat het Openbaar Ministerie geen vervolging meer instelt nadat de BMA immuniteit heeft toegekend aan een onderneming. Zo niet zou het hele concept van de immuniteitsverklaring immers ondergraven worden.

Het idee dat men niet verder gestraft wordt, zorgt er namelijk voor dat men informatie bezorgt aan de BMA, die in ruil een immuniteitsverklaring kan opstellen.

Advocaat immuniteitsverklaringen

Vragen over de Belgische Mededingingsautoriteit of immuniteitsverklaringen? Neem dan gerust contact met ons op info@bannister.be of 03/369.28.00.